Przejdź do zawartości

Michał Giedroyć

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ten artykuł dotyczy zakonnika. Zobacz też: Michał Giedroyć – historyk.
Michał Giedroyć
lit. Mykolas Giedraitis
zakonnik
Ilustracja
Miedzioryt z wizerunkiem bł. Michała Giedroycia
(artysta Aleksander Tarasowicz, XVII w.)
Herb duchownego
Kraj działania

Królestwo Polskie

Data i miejsce urodzenia

ok. 1425
Giedrojcie

Data i miejsce śmierci

4 maja 1485
Kraków

Miejsce pochówku

Kościół św. Marka w Krakowie,
ul. św. Marka 10

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Inkardynacja

Kanonicy Regularni od Pokuty

Śluby zakonne

1461

Multimedia w Wikimedia Commons
Błogosławiony
Ilustracja
Czczony przez

Kościół katolicki

Beatyfikacja

7 listopada 2018
Rzym
przez Franciszka (zatwierdzenie kultu)

Wspomnienie

4 czerwca

Patron

chorych, zakrystianów, jadwiżanek wawelskich

Szczególne miejsca kultu

Kościół św. Marka w Krakowie

Michał Giedroyć (lit. Mykolas Giedraitis, herbu Hippocentaurus; ur. ok. 1425 w Giedrojciach, zm. 4 maja 1485 w Krakowie) – polski zakonnik, kanonik Regularny od Pokuty, błogosławiony Kościoła katolickiego, patron chorych, zakrystianów oraz współpatron sióstr zwanych jadwiżankami wawelskimi[1].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]
Ilustracja przedstawiająca Michała Giedroycia z książki pt. Żywoty Świętych Pańskich na wszystkie dnie roku

Pochodził z rodziny kniaziów litewskich, herbu Hippocentaurus[2][a]. Jan z Trzciany stwierdził w pisanym po łacinie jego życiorysie z 1544, że rodzice Michała mieli niedaleko Wilna wieś o nazwie Giedrojcie (lit. Giedraičiai[3]), gdzie najprawdopodobniej się urodził[4]. Z kolei ks. Wincenty Bogacki stwierdził, że urodził się on w dziedzicznej miejscowości Widziniszkach (lit. Videniškiai[5]) w 1425[6]. Rok urodzenia jest datą hipotetyczną, nie popartą żadnymi danymi źródłowymi[6]. Pewnym jest jedynie, że urodził się w I połowie XV wieku, w okolicy 1425[6]. Ponadto w dzieciństwie często chorował i był dzieckiem niepełnosprawnym, posługującym się kulami podczas chodzenia oraz był niskiego wzrostu[2]. Z późniejszych przekazów, jak również na podstawie badań relikwii, stwierdzono, że Michał miał jedną nogę krótszą[2]. W młodości – jak stwierdził to Jan z Trzciany – zajmował się robotami ręcznymi, wykonując naczynia do przenoszenia chorym Najświętszego Sakramentu[7]. Ponadto, stroniąc od towarzystwa, poświęcał wolny czas na modlitwę, szczególnie do Chrystusa Ukrzyżowanego, którego wizerunek nosił na piersiach[8].

 Osobny artykuł: Giedroyciowie herbu Hippocentaurus.

W wieku dojrzałym wstąpił w 1460 do Zakonu Kanoników Regularnych od Pokuty w Bystrzycy (biał. Быстрыца) na Litwie (obecnie Białoruś), gdzie został przyjęty do nowicjatu[8]. Po kilku miesiącach został skierowany do klasztoru w Krakowie, gdzie złożył profesję zakonną na ręce generała zakonu o. Augustyna[8]. W 1461 rozpoczął studia na wydziale sztuk wyzwolonych Akademii Krakowskiej, którą ukończył w 1465 z tytułem bakałarza teologii[2]. Pozostał jedynie przy ślubach zakonnych rezygnując ze święceń kapłańskich[2]. Mieszkając w klasztorze przy kościele św. Marka w Krakowie tak o nim Jan z Trzciany później napisał[9]:

Nie wyźrzał nic inszego, iedno ziemia łoszkiem była, pościel słoma, sprzęt iego paciorki, a rozga zawieszona dla dyscypliny. Na takim dostatku sprzętu swego mąż Boży przestawał...

Jan z Trzciany

Dużo czasu spędzał na kontemplacji męki Chrystusa i modlitwie[2]. Modlił się głównie przed wielkim krucyfiksem znajdującym się na łuku tęczowym (obecnie od XVIII wieku znajduje się w ołtarzu) kościoła św. Marka oraz przed obrazem Matki Bożej nazwanym później Obrazem Matki Boskiej Giedroyciowej, wykonując potem obowiązki zakrystiana[2]. Pewnego razu – jak wyznał to swojemu spowiednikowi Janowi ze Żmigrodu – przemówił do niego Chrystus z krzyża, w słowach[2]:

Bądź cierpliwy aż do śmierci, a dam Ci koronę życia.

Poza tym żył w umartwieniu, jadając często tylko chleb z solą, nie jedząc mięsa oraz praktykując biczowanie własnego ciała[10]. Często znajdywano go pobitego, przypisując to działaniu złego ducha[11]. Ponadto miał dar przepowiadania rzeczy przyszłych[11]. Znał i spotykał się ze świątobliwymi osobami żyjącymi w Krakowie: Sługą Bożym Świętosławem Milczącym, z którym pozostawał w bliskiej przyjaźni, św. Janem Kantym, Sługą Bożym Izajaszem Bonerem, św. Szymonem z Lipnicy, św. Stanisławem Kazimierczykiem oraz bł. Władysławem z Gielniowa[2].

Miejsce spoczynku
Grobowiec bł. Michała Giedroycia
Kościół św. Marka w Krakowie

Surowy tryb życia spowodował z czasem wyczerpanie jego organizmu i kłopoty zdrowotne[12]. Zmarł 4 maja 1485 modląc się w postawie klęczącej w otoczeniu współbraci w opinii świętości[2]. W uroczystościach pogrzebowych, które odbyły się kilka dni później (przy licznym udziale m.in. wiernych) brał udział Świętosław Milczący, który przekazał pisemną wolę zmarłego o miejscu jego pochówku[13]. Spoczywa w prezbiterium obok wejścia do zakrystii kościoła św. Marka[14].

Proces beatyfikacyjny

[edytuj | edytuj kod]

Tuż po jego śmierci za jego wstawiennictwem dokonywały się liczne łaski i uzdrowienia, które doprowadziły do tego, że zaczęto je spisywać[15]. W 1521 otwarto po raz pierwszy grób Michała Giedroycia, stwierdzając dobry stan jego zwłok[14]. Następnie podczas przebudowy prezbiterium kościoła na początku XVII wieku ponownie otwarto jego grób, wydobywając czaszkę i kości ramienia, które umieszczono w drewnianej szkatule w nowym nagrobku z epitafium oraz rzeźbą przedstawiającą leżącą postać zmarłego[14]. Po raz trzeci otwarto grób 4 czerwca 1624 podczas uroczystości z udziałem wiernych[16]. Po zabezpieczeniu prochów i kości 11 sierpnia tegoż roku odbyła się uroczystość podniesienia relikwii (łac. Sublevatio ossium) z udziałem celebrującego mszę świętą bp. Tomasza Oborskiego[17]. Po tej uroczystości wykończono w stylu późnorenesansowym jego nagrobek, który wykonano z piaskowca pińczowskiego oraz częściowo z czarnego i czerwonego marmuru w formie zamkniętej półkolistej niszy przyściennej ujętej w podwójne pilastry dźwigające belkowanie z dekoracją oraz posągami aniołów[18]. Około roku 1700 obok grobowca ustawiono ołtarzyk, w którego nastawie umieszczono czarną trumienkę z relikwiami trumny Michała oraz obraz na blasze z jego wizerunkiem (obecnie są przeniesione do sal muzeum Giedroycianum)[18].

Poczynione starania o wyniesienie Michała Giedroycia przez Stolicę Apostolską na ołtarze zakończyły się niepowodzeniem, ponieważ Święte Oficjum wydało 13 marca 1625[19] dekret z upoważnienia papieża Urbana VIII, nakazujący zaniechanie jego kultu publicznego[20], do czego przyczyniło się również rozwiązanie jego zakonu[2].

Warto dodać, że tytuł błogosławionego - jakim go obdarował Marcin Baroniusz - znajduje się we wszystkich znanych XVII wiecznych katalogach świętych i błogosławionych patronów Polski[21]. Jako błogosławionego wymienia go również publikacja z 1604 z ryciną orła z rozpostartymi skrzydłami i umieszczonymi na nich imionami polskich świętych i błogosławionych pt. (łac. Aquila SS. Patronum Regni Poloniae), która ma przyznaną aprobatę kościelną[22]. Rycina ta znajduje się w Bibliotece Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu[22]. Poza tym Michał Giedroyć uważany był za patrona Wielkiego Księstwa Litewskiego (obok św. Kazimierza Królewicza)[23].

Do wznowienia postępowania ku jego beatyfikacji doszło w XX wieku, kiedy posługiwał w kościele św. Marka ks. Wacław Świerzawski, późniejszy biskup[2]. W 1985 przygotowano nowennę do Michała Giedroycia trwającą dziesięć lat. 11 maja tegoż roku odprawiono w Kościele Mariackim w Krakowie uroczystą mszę świętą w intencji szybkiej beatyfikacji duchownego, którą celebrowali kardynałowie: Józef Glemp, Franciszek Macharski i Henryk Gulbinowicz[2]. 24 kwietnia 1998 nastąpiło uroczyste zamknięcie procesu informacyjnego na szczeblu diecezjalnym w sprawie zatwierdzenia jego kultu przez celebrującego mszę świętą w kościele św. Marka, kard. Franciszka Macharskiego[1]. 27 lipca 2001 Stolica Apostolska wydała dekret tzw. Nihil obstat wyrażający zgodę na ponowne rozpoczęcie procesu jego beatyfikacji[24].

W 2017 postulator generalny złożył tzw. positio wymagane w dalszej procedurze beatyfikacyjnej[24]. Po zapoznaniu się z tym dokumentem Kongregacja Spraw Kanonizacyjnych zaaprobowała dokumentację tego procesu, przedkładając propozycję jego beatyfikacji (zatwierdzenie kultu) do rozstrzygnięcia papieżowi. 7 listopada 2018 papież Franciszek potwierdził istnienie kultu od czasów niepamiętnych, dokonując tym samym tzw. beatyfikacji równoważnej[25].

Kult i jego upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]
Wizja bł. Michała

Wspomnienie liturgiczne błogosławionego zostało wyznaczone początkowo na dzień 4 maja[26], ale decyzją Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów w 2019 zostało ono przeniesione na dzień 4 czerwca[27].

Powstały liczne wizerunki, obrazy i rzeźby przedstawiające postać Michała Giedroycia. Przy kościele św. Marka zostało utworzone muzeum tzw. Giedroycianum, jako zespół pomieszczeń złożony z kaplicy (z trumienką z jego relikwiami nad którą umieszczono Obraz Matki Boskiej Giedroyciowej) i dwóch sal: Sali Korzeni i Sali Białej (Krzyża) poświęconych Michałowi Giedroyciowi[28]. W kościele tym lub przykościelnym muzeum znajdują się cztery cenne wizerunki błogosławionego[29]:

  • obraz z 1624 nieznanego artysty przedstawiający klęczącego bł. Michała Giedroycia przed krzyżem i obrazem Matki Bożej oraz trzynaście scen obejmujących jego życie wraz z portretami osób świątobliwych Krakowa (240 × 240) cm;
  • obraz na blasze z 1624 nieznanego artysty „Modlitwa bł. Michała” (95 × 51) cm;
  • obraz z XVIII wieku nieznanego artysty „Pogrzeb bł. Michała Giedroycia”;
  • obraz z XVII wieku nieznanego artysty „Adoracja Matki Bożej przez Michała Giedroycia i św. Kazimierza Królewicza” (160 × 140) cm.

Ponadto przy tym samym kościele utworzono Instytut Liturgiczny, któremu od 1985 patronuje Michał Giedroyć, a który funkcjonuje przy Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie[30][31].

Michał Giedroyć jest drugim – obok św. Jadwigi Królowej – patronem założonego w 1990 w kościele św. Marka Zgromadzenia Sióstr św. Jadwigi Królowej Służebnic Chrystusa Obecnego, popularnie zwanych jadwiżankami wawelskimi[2].

Jego kult szerzą również członkowie działającego przy kościele św. Marka, Bractwa Św. Zofii, czyli Mądrości Bożej, powstałego w 1410[2].

W każdy piątek podczas mszy świętej o godz. 18:30 (zaś w II piątek miesiąca o 12:30) w kościele św. Marka w Krakowie odbywają się modlitwy o jego kanonizację[1]. Ponadto ku jego czci ułożono dwie specjalne litanie[32]. Błogosławionemu poświęcono również liczne utwory literackie[33].

Na Litwie, w parafialnym kościele św. Bartłomieja w Giedrojciach znajduje się współczesna rzeźba Michała Giedroycia, naturalnej wielkości, natomiast w kościele parafialnym pw. św. Wawrzyńca w Widziniszkach znajduje się obraz z jego wizerunkiem[34].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Niektóre źródła przypisują mu pochodzenie od gałęzi bojarskiej herbu Poraj. Herb ten (Róża) występuje na licznych jego wizerunkach (→ Dyl 1983 ↓, s. 65, 97).

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Bł. Michał Giedroyć. Kult Bł. Michała Giedroycia [online], jadwizanki.pl [zarchiwizowane z adresu 2018-11-08].
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Michał Giedroyć zwany błogosławionym [online], krakow-przewodnik.com.pl [zarchiwizowane z adresu 2022-12-18].
  3. ↑ Giedrojcie (mapa) 1:12 000 [online], pl.mapy.cz [dostęp 2018-11-17].
  4. ↑ Dyl 1983 ↓, s. 64.
  5. ↑ Widziniszki (mapa) 1:12 000 [online], pl.mapy.cz [dostęp 2018-11-17].
  6. ↑ a b c Dyl 1983 ↓, s. 69.
  7. ↑ Dyl 1983 ↓, s. 69–70.
  8. ↑ a b c Dyl 1983 ↓, s. 70.
  9. ↑ Dyl 1983 ↓, s. 78–79.
  10. ↑ Dyl 1983 ↓, s. 79.
  11. ↑ a b Dyl 1983 ↓, s. 80.
  12. ↑ Dyl 1983 ↓, s. 81.
  13. ↑ Dyl 1983 ↓, s. 82.
  14. ↑ a b c Dyl 1983 ↓, s. 86.
  15. ↑ Dyl 1983 ↓, s. 82–83.
  16. ↑ Dyl 1983 ↓, s. 86–87.
  17. ↑ Dyl 1983 ↓, s. 87.
  18. ↑ a b Dyl 1983 ↓, s. 88.
  19. ↑ S. C. S. Off., decr. 13 Martii 1625, Codicis iuris canonici fontes, cura Pietro Gasparri, T. IV, Romae 1930, nr 719.
  20. ↑ Dyl 1983 ↓, s. 102.
  21. ↑ Dyl 1983 ↓, s. 92.
  22. ↑ a b Dyl 1983 ↓, s. 93.
  23. ↑ Dyl 1983 ↓, s. 94.
  24. ↑ a b ~15th Century~ Michał Giedroyć [Mykolas Giedraitis] [online], newsaints.faithweb.com [dostęp 2016-06-17] (ang.).
  25. ↑ Bł. Michał Giedroyć nowym polskim Błogosławionym – 7 listopada 2018 [online], misericors.org [zarchiwizowane z adresu 2022-12-18].
  26. ↑ Michał Giedroyć ogłoszony błogosławionym [online], wilnoteka.lt, 8 listopada 2018 [zarchiwizowane z adresu 2021-10-26].
  27. ↑ CONGREGATIO DE CULTU DIVINO ET DISCIPLINA SACRAMENTORUM. Summarium Decretorum: a die 1 ianuarii ad diem 30 iunii 2019. (PDF) [online], cultodivino.va [dostęp 2019-08-12] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-03] (łac.).
  28. ↑ Krystyna Woźniak, Giedroycianum. Oprowadzanie po sanktuarium, [w:] Bractwo Świętej Zofii czyli Mądrości Bożej [online], bractwozofii.pl [zarchiwizowane z adresu 2023-02-19].
  29. ↑ Dyl 1983 ↓, s. 96–97.
  30. ↑ Instytut Liturgiczny im. bł. Michała Giedroycia [online], liturgia.dominikanie.pl [zarchiwizowane z adresu 2019-04-04].
  31. ↑ Cuda i Łaski Boże (Pokorna wierność i mądra cierpliwość) 2008 ↓.
  32. ↑ Litania (II), [w:] Kościół świętego Marka w Krakowie [online], swietymarek.pl [zarchiwizowane z adresu 2022-03-26].
  33. ↑ Dyl 1983 ↓, s. 90–91.
  34. ↑ Poszukiwanie źródeł świętości, „Miesięcznik rodzin katolickich Cuda i Łaski Boże”, Nr 4 (2008), 2008 [zarchiwizowane z adresu 2016-01-31].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Michał_Giedroyć&oldid=75032815”